به نقل از «آنا»

تجاوز اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق/ چه گزینه‌هایی پیش روی تهران است؟

تاریخ انتشار: ۱۴ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۵۰۶۲۱

گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا- مریم خرمائی: صبح روز دوشنبه بود که خبرگزاری رسمی سوریه از حمله موشکی رژیم صهیونیستی به ساختمانی در محله المزه در دمشق خبر داد.

اندکی بعد مشخص شد آنچه جنگنده‌های اف-۳۵ اسرائیلی از سمت جولان اشغالی با شش موشک هدف گرفته‌اند، ساختمان کنسولگری ایران در مجاورت سفارت این کشور در دمشق بوده است- اقدامی که به شهادت دو تن از فرماندهان و پنج‌تن از نیرو‌های مستشاری واحد برون‌مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منجر شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اینکه اسرائیل و ایران همواره در نبردی سایه‌وار با یکدیگر بوده‌اند، بر کسی پوشیده نیست، اما آنچه ماهیت اقدام روز گذشته رژیم صهیونیستی را متمایز می‌کند، این است که این رژیم برای نخستین بار یکی از مراکز دیپلماتیک ایران را آن‌هم چنین بی‌واسطه هدف گرفت.

رژیم صهیونیستی به دنبال آن است که با قدامات تحریک‌آمیزی مانند آنچه دیروز انجام داد، هزینه تحولات منطقه را هم برای ایران به‌عنوان دشمن شماره یک و هم برای آمریکا در مقام متحد اصلی خود بالا ببرد

تحلیلگران درباره اهداف رژیم صهیونیستی از حمله به ساختمان کنسولگری ایران و اینکه آیا این اقدام به تشدید تنش‌های منطقه‌ای ناشی از جنگ غزه منجر خواهد شد یا خیر، دودستگی دارند.

برخی از آنها مانند «جان آلترمن» (Jon Alterman) از اندیشکده مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک، احتمال می‌دهند که این حمله بازتاب تمایل اسرائیل برای ایجاد بازدارندگی باشد و گروه‌های وابسته به ایران را به کاهش دامنه درگیری‌ها مجاب کند.

آلترمن دراین‌باره می‌گوید: اسرائیلی‌ها قانع شده‌اند که اگر عقب بایستند و کاری نکنند، تهدید علیه تل‌آویو نه‌تنها از میان نمی‌رود که بیشتر هم می‌شود. آنها بر این باورند که اگر هرازگاهی دست به اقداماتی مشابه بزنند، دشمنانشان را از تشدید درگیری بازخواهند داشت.

بااین‌حال، افرادی مانند «استیون کوک» (Steven Cook) از شورای روابط خارجی واشینگتن، این احتمال را مطرح می‌کنند که اقدام روز دوشنبه رژیم صهیونیستی در حمله به یکی از متعلقات دیپلماتیک ایران به تشدید تنش منجر خواهد شد.

به باور این گروه، در کمترین پاسخ ممکن، ایران با کاستن از حجم محدودیت‌های اعمال‌شده بر نیرو‌های منطقه‌ای خود، راه را برای هدف گرفتن نیرو‌های آمریکایی باز می‌کند.

تشدید تنش در مرز‌های شمالی فلسطین اشغالی از راه افزایش حملات حزب‌الله لبنان علیه مناطق صهیونیست‌نشین از دیگر گزینه‌های احتمالی در واکنش به اقدام اخیر اسرائیل است.

البته دودستگی تحلیلگران را نباید به‌حساب این گذاشت که نظرات یک گروه ناقض نظرات گروه دیگر است.

فرضیه بازدارندگی

رژیم صهیونیستی در ادامه قمار برای ورود به رفح که به طرح اتهام‌هایی علیه تل‌آویو نظیر تلاش برای نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت منجر شده است، به دنبال آن است که با اقدامات تحریک‌آمیزی مانند آنچه دیروز انجام داد، هزینه تحولات منطقه را هم برای ایران به‌عنوان دشمن شماره یک و هم برای آمریکا در مقام متحد اصلی خود بالا ببرد.

از کلمه «قمار» استفاده می‌کنیم؛ چراکه هیچ یقینی درباره تحقق دو پیش‌فرض «بازدارندگی» و «تشدید تنش» وجود ندارد.

حمله به کنسولگری ایران در دمشق در فاصله کوتاهی قبل از دیدار مجازی «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا و «ران درمر» وزیر امور استراتژیک رژیم صهیونیستی انجام شد که در طول آن‌طرف اسرائیلی تضمین کرد که در حمله به رفح، نگرانی‌های واشینگتن را لحاظ کند.

دستور کار این نشست مجازی که با قول و قرار برای ملاقات حضوری طی هفته آینده پایان یافت، بررسی راه‌های جایگزین برای حمله زمینی اسرائیل به رفح بود.

درحالی‌که واشینگتن می‌گوید که تا چند دقیقه قبل از حمله از وقوع آن و هدف احتمالی اطلاعی نداشته است، این اقدام رژیم صهیونیستی را که بار‌ها گفته است «با یا بدون حمایت آمریکا وارد رفح می‌شویم»، اگر باج‌خواهی تلقی نکنیم، باید به‌منزله قرار دادن واشینگتن در عمل انجام‌شده به‌حساب آورد و حامل این پیام از سوی تل‌آویو است که «ما کاری را که بخواهیم انجام می‌دهیم و تو به‌عنوان متحد چاره‌ای جز حمایت نداری».

علاوه بر این، منابع آگاه به «سی‌ان‌ان» گفته‌اند که «کاخ سفید هنوز از طرح‌های عملیاتی اسرائیل در رفح و اینکه چگونه قرار است از جان غیرنظامیان محافظت کند، بی‌خبر است». این بی‌خبر گذاشتن‌ها می‌تواند نشانه‌ای باشد از تمایل رژیم صهیونیستی برای «نادیده گرفتن خطوط قرمز واشینگتن» در حمله به رفح.

آمریکا سر دوراهی گیر کرده است: دوراهی «حفظ وجهه بین‌المللی با حمایت از غیرنظامیان به دام افتاده در رفح» و «حمایت از اصلی‌ترین متحد خاورمیانه‌ای».

تا این جای کار، تل‌آویو با بازی در سناریوی «بررسی طرح‌های جایگزین برای حمله زمینی به رفح» و گرفتن بسته تسلیحاتی‌ای که شامل تجهیزاتی برای هوشمند کردن بمب‌های خنگ موجود در زرادخانه‌هایش است و می‌تواند با هدفمند کردن حملات، تلفات غیرنظامیان را کاهش دهد، بزرگ‌ترین برنده تردید آمریکای گرفتار در دوراهی بوده است حال‌آنکه این تسلیحات در درگیری شدید با حزب‌الله هم به کارش می‌آید.

آیا باید هشدار اخیر امیرعبداللهیان را به منزله این تلقی کرد که واشینگتن باید چشم خود را به روی اقدام تلافی‌جویانه تهران در قبال رژیم صهیونیستی ببندد و به حمایت از تل‌آویو مداخله نکند؟

سفر روز سه‌شنبه جیک سالیوان به عربستان سعودی برای مذاکره درباره یک اَبَر توافق که شامل عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی می‌شود هم می‌تواند در ادامه باج‌دهی واشینگتن به تل‌آویو تعبیر شود.

با این اوصاف، تحلیل آنهایی که می‌گویند هدف تل‌آویو «بازدارندگی» بوده است با یک روی سکه قمار اسرائیل، مطابقت دارد.

فرضیه تشدید تنش

اما در آن‌سوی سکه، ایران نمی‌تواند اقدام روز گذشته رژیم صهیونیستی را بی‌پاسخ بگذارد. در این میان، یکی از گزینه‌ها حمله مستقیم به منافع یا مناطق تحت سلطه اسرائیل است.

در اینجا به‌رغم اینکه حمله به یکی از الحاقات سفارت ایران در دمشق به‌منزله نقض کنوانسیون وین و حمله به خاک ایران تلقی می‌شود، تنها عاملی که ممکن است به تداوم خویشتن‌داری تهران و اجتناب از تن دادن به قمار نتانیاهو از راه درگیری مستقیم با رژیم صهیونیستی منجر می‌شود، این است که شهدای واقعه تلخ دیروز، هیچ‌یک دیپلمات نبوده‌اند و جنگ همچنان در حلقه نظامی در حال بسط و گسترش است. با این همه، هیچ تضمینی وجود ندارد که ایران پاسخ مستقیم به اقدام اخیر اسرائیل را حق خود نداند و از آن روی‌گردان باشد؛ به ویژه آنکه وزارت امور خارجه ایران در بیانیه ای اعلام کرد که شهدای حمله تروریستی روز دوشنبه، مصونیت دیپلماتیک داشته اند.

در این میان، هشدار شب قبل «حسین امیرعبداللهیان» وزیر خارجه ایران مبنی بر اینکه «پیام مهمی به دولت آمریکا به‌عنوان حامی رژیم صهیونیستی ارسال شد» قابل تأمل است. همچنین، وی تأکید کرد که «آمریکا باید پاسخگو باشد».

آیا باید این هشدار را به منزله این تلقی کرد که واشینگتن باید چشم خود را به روی اقدام تلافی‌جویانه تهران در قبال رژیم صهیونیستی ببندد و به حمایت از تل‌آویو مداخله نکند؟

این را هم در نظر بگیریم که شاید اسرائیل به دنبال جنگ تمام‌عیار با ایران نباشد، اما تصویر ایده‌آلش این است که تنش را به سطحی ارتقا دهد که آمریکا را که تا حدی از تل‌آویو فاصله گرفته، وادار به تجدید نظر و حمایت علنی از متحد دیرینه‌اش کند.

گزینه دیگری هم هست که شامل ازسرگیری حمله گروه‌های مقاومت به نیرو‌های آمریکایی مستقر در منطقه می‌شود.

اما به نظر می‌آید که در هر نوع درگیری میان رژیم صهیونیستی و ایران، هر دو طرف تمایل دارند که هزینه نهایی را به‌حساب واشینگتن بنویسند؛ چراکه حتی اگر ایران ادعای آمریکا مبنی بر عدم اطلاع دقیق از حمله صبح دوشنبه را بپذیرد، اما نمی‌تواند نقش کلی این کشور در تحولات اخیر منطقه را نادیده بگیرد.

با همه این اوصاف، از یک نکته نباید غافل ماند مبنی بر اینکه قمار رژیم صهیونیستی بازتاب ناکامی در میدان نبرد و درنتیجه، توسل به راه‌حل‌های رادیکال است.

انتهای پیام/

مریم خرمائی

منبع: آنا

کلیدواژه: رژیم صهیونیستی سفارت ایران در سوریه کنسولگری ایران در دمشق حمله صهیونیست ها به رفح جنگ غزه جمهوری اسلامی ایران ایالات متحده آمریکا رژیم صهیونیستی کنسولگری ایران تشدید تنش تل آویو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۵۰۶۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حمیدرضا عزیزی، پژوهشگر بنیاد علم و سیاست آلمان: ایران در حمله به اسرائیل به کشورهای منطقه هم هشدار داد، هم اطمینان خاطر/ تهران قواعد درگیری با تل آویو را بازتعریف کرد/ همسایگان عربی ایران به دنبال موازنه و مفاهمه با تهران خواهند بود/ توانمندی موشکی ایران

پایگاه خبری جماران - سارا معصومی : بیش از دویست روز از آغاز جنگ در غزه می گذرد و در حالی که خبرهای امیدوارکننده ای درباره موافقت حماس و اسرائیل برای توقف جنگ به گوش نمی رسد هر روز منطقه غرب آسیا یک قدم به گسترش دامنه جنگ نزدیک تر و باز در سایه تحرکات چندجانبه دیپلماتیک از آستانه آن باز می گردد. زنجیزه تشدید تنش میان ایران و اسرائیل که با حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق آغاز شد ظاهرا فعلا در یک نقطه متوقف شده و دو طرف ترجیح دادند که سطح تنش را افزایش ندهند.

با حمیدرضا عزیزی، پژوهشگر بنیاد علم و سیاست آلمان درباره یکی از تبعات کمتر پرداخته شده این تنش که تاثیر آن بر معادله های فی مابین ایران و کشورهای همسایه عربی و به تبع آن رابطه این کشورها با آمریکا و اسرائیل است، گفت و گو کردیم:

در چند روز گذشته از حمله های متقابل جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل آنچه که به آن کمتر توجه شده، تاثیر این تحولات جدید بر کشورهای منطقه بخصوص همسایگان ایران است. ما می دانیم که برخی از این کشورها چه عربی و چه غیرغربی تا پیش از 7 اکتبر رابطه خود با اسرائیل را عادی سازی کرده بودند یا در مسیر آن بودند. پس از آغاز جنگ غزه نیز هر چند موضع شفاهی این کشورها در محکومیت اسرائیل تند و تیز بود اما در رابطه فعلی و یا اراده آنها برای رابطه با اسرائیل در آینده خلل جدی ایجاد نشد. در چنین فضایی فکر می کنید حمله مستقیم ایران به اسرائیل، جدا از میزان موفقیت آن یا وجود یا نبود اراده در ایران برای آسیب رسانی جدی، چه تاثیری بر نگاه کشورهای منطقه بخصوص رقبای عربی ایران درباره توانمندی نظامی ایران داشته است؟

 

درباره حمله جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل و پیامدهای آن در رابطه با همسایگان دو جنبه در کوتاه مدت مهم است که باید مورد توجه قرار بگیرد؛ جنبه نخست به پیامی بازمی گردد که در این حمله برای کشورهای همسایه مشخصا کشورهای عربی خلیج فارس که در مسیر عادی سازی روابط با اسرائیل بوده و هستند و جمهوری آذربایجان مستتر بود .

هرچند که هدف اصلی این اقدام بازترسیم قواعد درگیری با اسرائیل ، احیای بازدارندگی و جلوگیری از اقدام های مشابه و البته هشدار به آمریکا اعلام شد، اما به نظر من در شکل و گسترده ای که حمله طراحی و اجرا شده پیامی به کشورهای همسایه هم مستتر بود. پیامی با این محتوا که وقتی بحث امنیت ایران مطرح باشد و بخصوص وقتی که موضوع اسرائیل به میان آید، احتمال هر اقدامی از سوی ایران وجود دارد.  

به نظر من این چیزی بود که حتی ما از کانال های رسمی و از طریق مقام های رسمی ایران هم کم و بیش شنیدیم. برخی مقام های نظامی به امارات متحده عربی درباره اینکه پایگاهی در اختیار اسرائیل قرار دهد هشدار دادند. از سوی دیگر با وجود این روند بهبود روابط ایران با کشورهای عربی در جریان است، اما باز هم برخی مقام ها در ایران از احتمال هدف قراردادن پایگاه های آمریکا در این کشور سخن گفتند.

پیام صریح مستتر این بود که اگر پای امنیت سخت ایران وسط باشد همه ملاحظه هایی که حتی سیاست خارجی ایران در یک تا دو سال اخیر را شکل و سوق داده و به بهبود روابط با همسایگان  در قالب سیاست همسایگی خوب منتهی شده قابل کنارگذاشته شدن است و ایران به سمت پاسخ خواهد رفت.

این در واقع نشان دهنده بالا رفتن ادراک تهدید در تصمیم گیران امنیتی و سیاست خارجی ایران است، مبنی بر اینکه در یک فضای متشنج منطقه ای ناشی از جنگ غزه، اولویت های سیاست خارجی تغییر کرده و به واسطه امکان کشیده شدن کشور به سمت جنگ ، تامین امنیت باید در اولویت قرار بگیرد و سایر موارد را تحت الشعاع قرار دهد .

جنبه دوم مسئله تلاشی بود که همزمان برای اطمینان خاطر دادن به کشورهای عربی همسایه  مبنی بر اینکه حداقل در این مرحله هدف آنها نیستند از سوی ایران انجام شد. ایران تلاش کرد این پیام را به همسایگان بخصوص عربی برساند که این کشور تا زمانی که امنیت آن از سوی این کشورها تهدید نشود، پای آنها را به منازعه نخواهد کشید.

گفته می شود که ایران از 72 ساعت قبل به کشورهای همسایه نحوه پاسخ خود به اسرائیل را اطلاع داده است. هرچند که ایالات متحده می گوید از حمله مطلع نبوده، اما گزارش های رسیده تایید می کند که کشورهای عربی چنین هشداری را دریافت کرده اند. این اطلاع رسانی به کشورهای عربی منطقه و انتقال این پیام از سوی آنها به ایالات متحده  نشانه هایی از این است که ایران با وجود همه ملاحظه ها درباره ضرورت تامین امنیت خود باز هم تلاش کرده که چنین اطمینان خاطری را به کشورهای عربی بدهد

 

فکر می کنید کدام یک از این دو پیام هشدار یا اطمینان بخشی در پایتخت کشورهای منطقه بیشتر احساس شده است؟

 

برآیند این سوال است که در آینده نزدیک و دور  تعیین کننده خطوط اصلی رویکرد این کشورها به ایران و اسرائیل خواهد بود. به نظر من پاسخ آنها هم ترکیبی از دو رویکرد موازنه و مفاهمه با ایران خواهد بود.  پیام تهدیدی که از جانب ایران ارسال می شود طبیعتا انها را به سمت موازنه بخشی سوق می دهد.

 

شکل دادن به یک ائتلاف امنیتی و نظامی با اسرائیل می تواند بخشی از این تلاش برای موازنه بخشی باشد؟

نه، اتفاقا. این موازنه بخشی لزوما به معنای شکل دادن به ائتلاف امنیتی و نظامی با اسرائیل نیست. به این معنا است که آنها تلاش خواهند کرد تا در روابط خود با کشورهای دیگر و ایالات متحده حداکثر تضمین های لازم را برای امنیت خود دریافت کنند. از سوی دیگر جنبه دوم رویکرد ایران که اطمینان خاطر دادن به آنها است  می تواند آنها را امیدوار نگاه دارد که هنوز کانال برای ارتباط و مفاهمه با ایران بسته نیست.

بنابراین، آنچه که رخ داد سرآغار روندی خواهد بود که در آن رویکرد ایران و کشورهای عربی نسبت به هم،  ترکیبی از موازنه و مفاهمه خواهد بود. موازنه در بحث ایران بیشتر در قالب نگاه داشتن شمشمیر داموکلس بالای سر این کشورها  به شکل تهدید امنیتی معتبر است. این موازنه در مورد کشورهای عربی همان ادامه مسیر همکاری های امنیتی و نظامی بخصوص با ایالات متحده ولی در عین حال رها نکردن مسیری  است که با اسرائیل آغاز کرده اند.

 

 

ما قبل از این تحولات هم شاهد بودیم که در طول سالیان گذشته این کشورها همواره توسعه برنامه موشکی ایران را یکی از دغدغه های امنیتی خود معرفی می کردند و حتی به دنبال برجام منطقه ای برای رفع این نگرانی بودند. فکر می کنید ایران توانست این عملیات را به گونه ای مدیریت کند که نگرانی این کشورها را پررنگ نکند و یا برعکس اتفاقا بر میزان نگرانی ادعایی آنها افزود؟

این حمله باعث شد که برنامه موشکی و پهپادی ایران بیشتر از گذشته در مرکز توجه بین المللی قرار بگیرد. اکنون نیز نشانه هایی از آن را در قالب بحث درباره وضع تحریم های جدید غرب و اتحادیه اروپاعلیه برنامه پهپادی و موشکی ایران می بینیم. این کشورها به احتمال زیاد به طرق مختلف اعم از راه های دیپلماتیک و ابزارهای دیگر فشار برای محدود کردن این برنامه های ایران را بیشتر خواهند کرد.

زمانی که گزارش ها درباره استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین توسط روسیه افزایش یافت، به نوعی در کشورهای حوزه خلیج فارس یک حس رضایت ایجاد کرد، مبنی بر اینکه ما سالیان سال نسبت به برنامه های نظامی ایران هشدار دادیم اما کسی جدی نگرفت و الان همین برنامه به تهدیدی برای خود اروپا تبدیل شده است.

 

می توان پیش بینی کرد که در هرگونه مذاکره احتمالی میان ایران و غرب این مسئله توانمندی موشکی ایران و فعالیت های منطقه ای آن بیش از پیش به سوژه محوری طرف مقابل تبدیل شود؟

 

بله، من به صورت جدی معتقد هستم که هرچند الان هیچ مسیر روشنی را برای دیپلماسی بین ایران و غرب نمی بینم، اما با قاطعیت می توانم بگویم که طرف غربی در هر مسیری که در آینده برای بحث دیپلماتیک تعریف شود قطعا پیش از گذشته ضرورت پرداختن به برنامه های موشکی، پهپادی و منطقه ای ایران را هم لحاظ خواهد کرد.

به این دلیل که ابتدا حضور پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین به تهدید وجودی برای اروپا تبدیل شد و الان هم موضوع تشدید تنش ها با اسرائیل به خصوص در شرایطی که اروپا به دنبال یافتن راهی برای حل و فصل دیپلماتیک قضیه غزه است، در تضاد آشکاری با منافع اروپا قرار دارد.

 

در یک مقطع که کشورهای منطقه به دنبال انجام چنین مذاکراتی با ایران از سوی ایالات متحده بودند رابطه دوجانبه آنها با تهران در سطح بالایی از تنش بود. اکنون این تنش زدایی و عادی سازی رابطه انجام شده است. باز هم فرض می کنید آنها نیز مانند کشورهای غربی به دنبال مذاکراتی برای محدودسازی توان نظامی ایران باشند؟

شاید کشورهای منطقه برای حفظ آن جنبه دوم رویکرد خود در قبال ایران که بحث مفاهمه است به شکل آشکار و علنی به سمت چنین قضیه ای نروند ولی طبیعتا این موضوع جز مواردی است که آنها هم می خواهند در هر نوع توافقی با ایران لحاظ شود. نکته ای که وجود دارد این است که کشورهای عربی پس از ناامیدن شدن از اینکه غرب به دغدغه های آنها در قبال برنامه نظامی و منطقه ای ایران بپردازد به سمت همکاری با خود ایران رفتند .

یکی از مبانی اصلی رویکرد کشورهای عربی به بهبود روابط با ایران بر مبنای «عادی سازی به مثابه بازدارندگی» بوده است. برای کشورهای عربی این نگرانی قطعا پررنگ است و سعی خواهند کرد در قالب همان سیاست «عادی سازی به مثابه بازدارندگی» این دغدغه را با خود ایران مدیریت کنند، اما طبعا امیدوار هم هستند که این موضوع در قالب مذاکرات و رایزنی های گسترده تری میان ایران و غرب هم مدنظر قرار بگیرد.

 

فکر می کنید این تبادل حمله میان ایران و اسرائیل و به خصوص نمایش توانمندی موشکی ایران می تواند در فردای پس از جنگ غزه به سوژه ای برای افزایش همکاری های امنیتی کشورهای عربی بخصوص عربستان با امریکا(چه در قالب توافق امنیتی مطرح در چارچوب عادی سازی رابطه با اسرائیل چه در قالب جدیدی) تبدیل شود؟

 

حتی اگر این حمله و این نمایش گسترده پهپادی و موشکی ایران اتفاق نمی افتاد، باز هم کشورهای عربی در فردای جنگ غزه به سمت توسعه همکاری های امنیتی هرچند به صورت ضمنی با اسرائیل می رفتند.  اساسا از زمان آغاز جنگ در غزه نوع رویکرد و عملکردی که ایران و متحدان آن در محور مقاومت از خود نشان دادند ادراک تهدید را در میان کشورهای عربی تا حد قابل توجهی بالا برد.

یکی از استدلال هایی که طبیعتا در انسوی خلیج فارس مطرح می شد این است که اگر حماس به عنوان یک عضو کمتر قدرتمند محور مقاومت توانست چنین ضربه ای را به اسرائیل بزند و برای مدت طولانی در یک جنگ فرسایشی با اسرائیل دوام آورد پس سایر اعضای محور مقاومت در صورت وقوع درگیری منطقه ای از چه توانایی برخوردار هستند و چه دردسر بزرگی را برای این بازیگران به وجود خواهند آورد.

کما اینکه کشورهای مانند عربستان یا امارات از قبل با حوثی ها دست به گریبان بودند و حالا بیش از گذشته قابلیت های این شبکه و ضرورت اینکه به نحوی در مقابل آن اقدامی انجام دهند برای آنها مسجل شده است.

لذا من فکر می کنم که این می تواند به شکل های مختلفی بروز کند . من انتظار این را ندارم که در چشم انداز کوتاه مدت کشورهای عربی به سمت امضا یک معاهده امنیتی نظامی با آمریکا بروند که شامل اسرائیل هم باشد. آنها می دانند که چنین اقدامی به چرخه تشدید نگرانی ها، تهدیدها و طبیعتا واکنش طرف ایرانی منجر خواهدشد و ممکن است اثر معکوس داشته باشد.

چیزی که کشورهای عربی به دنبال آن هستند تضمین های امنیتی از امریکا در قبال عادی سازی رابطه با اسرائیل است . این کشورها هرچند مسیر دیپلماتیک را با ایران ادامه می دهند اما هنوز نسبت به عملکرد و موفقیت آن بخصوص در بلندمدت مطمئن نیستند و به همین دلیل نیاز به یک لایه تضمین اضافی دارند که به دنبال کسب آن از ایالات متحده هستند.

 

ما در جریان حمله ایران به اسرائیل شاهد بودیم که برخی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای هرچند در حمله اسرائیل نقشی نداشتند اما در دفاع از اسرائیل متحد شدند. به عنوان نمونه وزیر خارجه آمریکا در سخنانی در جمع رهبران یهودی اعلام کرد که همراهی اردن و عربستان مهم بوده و می تواند سرمایه ای برای آینده باشد. معنای این همراهی کشورهای منطقه با امریکا و فرانسه در دفاع از اسرائیل انهم در میانه انتقادها از جنگ غزه را چه می دانید؟ صرفا تلاشی مقطعی بود برای مدیریت تنش یا نشانه ای معنادار برای ایران ؟

 

اصلی ترین هدف کشورهای منطقه از مشارکت در دفاع از اسرائیل، ممانعت از بروز جنگ بود. نکته ای که  چه ایران و اسرائیل  و چه کشورهای منطقه و بازیگران فرامنطقه ای شامل آمریکا و کشورهای اروپایی درباره آن توافق دارند، این است که تشدید درگیری بین ایران و اسرائیل قطعا به جنگ بزرگ منطقه ای منجر می شود که هیچکس از اثرات آن در امان نخواهد بود .

به نظرم باید این اقدام کشورهای عربی را در قالب دفاع از خود ببینیم و نه دفاع از اسرائیل . اگر که حمله ایران به خسارت گسترده ای منجر می شد که نیاز به پاسخ سنگین تر و گسترده تر را در طرف اسرائیلی برجسته می کرد ، آن زمان طبیعتا با ضریب اطمینان بالایی می توانستیم بگوئیم که به سمت جنگ حرکت می کنیم و آنها می خواستند از وقوع چنین سناریویی جلوگیری کنند.

بنابراین، به نظر من مشارکت کشورهایی چون عربستان و امارات که به صورت اشتراک گذاری اطلاعات و غیره بوده بیشتر با انگیزه ممانعت از گسترش جنگ صورت گرفته است. حتی این تفسیر درباره مشارکت آمریکا و کشورهای اروپایی هم قابل تعمیم است، چرا که مقام های امریکایی هم به این موضوع اشاره کرده بودند که برای دفاع در کنار اسرائیل هستند، اما اگر اسرائیل تصمیم بگیرد تنش ها را افزایش داده و وارد جنگ با ایران شود این حمایت تضمین شده نیست. لذا اینجا باید میان این دو موضوع تفکیک قائل شد.

 

درباره اردن چطور؟

 

 مسأله اردن متفاوت است . ملاحظه ای که پیشتر اشاره کردم اردن را هم شامل می شود، اما باید این نکته را در نظر داشت که اردن شرایط بسیار شکننده تری را نسبت به بسیاری از کشورها دارد. موقعیت جغرافیایی آن در همسایگی اسرائیل و سرزمین های فلسطینی، ترکیب جمعیتی فلسطینی های حاضر در اردن و تشدید ناآرامی ها در داخل اردن که تا حدی به اقدام های ایران و متحدان آن در محور مقاومت نسبت داده می شود، مسائلی هستند که در تصمیم گیری های اردن تاثیرگذار هستند.  من تصور می کنم که ایران هم تمایلی به وارد کردن خسارت گسترده به اسرائیل که منجر به آغاز جنگ شود، نداشت و بیشتر موضوع قدرت نمایی مطرح بود.

 

فکر می کنید نخستین رویارویی نظامی مستقیم ایران و اسرائیل از این به بعد ترس دو طرف برای تکرار آن را از بین برد و به زبان دیگر ریسک تکرار آن بالا رفته و یا تبعات آن که قرار گرفتن منطقه در آستانه جنگی تمام عیار خواهد بود دو کشور را دوباره به سمت جنگ در سایه ببرد؟

 

هنوز برای نظردادن درباره این موضوع با قاطعیت زود است. از طرف دیگر این دو گزاره ای که مطرح کردید لزوما ناقض هم نیستند. سناریوی محتمل تری وجود دارد و آن اینکه حداقل برای مدتی دو طرف به رویکرد قبلی یعنی جنگ در سایه بازگردند. اما به هرحال همانطور که اشاره کردید با توجه به اینکه این اتفاق یک بار رخ داده و آستانه منازعه میان دو طرف تغییر کرده احتمال تکرار این موضوع بیشتر از قبل وجود دارد.

یعنی ما در بهترین حالت شاهد یک جنگ سایه میان دو طرف خواهیم بود که در آن دو طرف گهگاهی از رفتن به زیر آفتاب هم ابایی نخواهند داشت. در چنین شرایطی می توان انتظار داشت که تنش ها از سطح کنترل هم خارج شود.

در مجموع بعد از این اقدام ها و حمله ایران و پاسخ اسرائیل در قالب حمله به اصفهان به نظر می رسد که این آستانه منازعه تغییر کرده و البته یکی از جنبه های اصلی این اقدام رفت و برگشتی این بود که دو طرف خطوط قرمز خود را ترسیم بکنند.

برای ایران همانطور که به صراحت اشاره شد، این مسأله مطرح بوده که جلوی انجام اقدام های مستقیم اسرائیل علیه ایران، مقام های ایرانی یا دارایی های ایران مانند حمله به کنسولگری گرفته شود. هدف اسرائیل از حمله به اصفهان هم این بود که نشان دهد خطوط قرمز را نمی پذیرد، اما همزمان به دنبال افزایش سطح مخاصمه از آستانه فعلی هم نیست.

بنابراین، فعلا به نظر می رسد دو طرف برای بازگشت به سایه توافق کردند اما احتمال تشدید دوباره تنش و درگیری وجود دارد

 

با وجود گذشت چندهفته از حمله اسرائیل به ساختمان بخش کنسولی سفارتخانه ایران در دمشق یک سوال به یک سوال به سختی می توان پاسخ قاطعی داد: آیا اسرائیل واکنش ایران را پیش بینی کرده بود و این حمله را انجام داد؟ آیا هدف اسرائیل واقعا گسترش دامنه جنگ غزه بود و اگر بله چرا نقشه کشیده شده را ادامه نداد؟ نخواست یا تحت فشار برای متقف کردن آن قرار گرفت؟

 

من معتقد هستم که اقدام اسرائیل اشتباه محاسباتی بود . اسرائیل تمایلی برای کشاندن ایران به جنگ حداقل در شرایط فعلی نداشت. به هرحال هنوز بعد از شش ماه مسئله حماس همچنان در غزه برای اسرائیل حل نشده باقی مانده است، تنش ها با حزب الله هرچند به شکل کنترل نشده، اما تدریجی، بالارفته و احتمال جنگ تمام عیار با حزب الله افزایش پیدا کرده است. با وجود شکل گیری یک ائتلاف بین المللی علیه حوثی ها هنوز نشانه ای از مهار آن چالش وجود ندارد .

در چنین شرایطی ورود به یک جنگ مستقیم با ایران که کل این شبکه را به یک باره و با تمام قدرت علیه اسرائیل فعال می کرد در هیچ محاسبه استراتزیکی نمی گنجد. قطعا سیستم سیاسی در هیچ کجا از جمله اسرائیل یکپارچه نیست و تصمیم سازهای مختلف ممکن است اولویت های متفاوتی داشته باشند. ممکن است طیف تندروتری در اسرائیل خواهان درگیری مستقیم با ایران بوده باشند اما من فکر می کنم اقدامی که انجام شد در بحث حمله به کنسولگری ایران ناشی از اشتباه محاسباتی بود.

 سیاست به اصطلاح «صبر استراتژیک» که از جانب ایران به نمایش گذاشته شد، این باور را ایجاد کرده که به دلایل مشکلات داخلی و همینطور ملاحظه های خارجی و منطقه ای ایران تمایلی برای انجام اقدامی که ممکن باشد یک درگیری گسترده تر را شکل دهد ندارد و حداقل فعلا اسرائیل می تواند به بالابردن سطح درگیری با ایران ادامه دهد.  من فکر می کنم نکته اصلی اینجا بود . من این استدلالی که مطرح می شود که اسرائیل برای ایران دام گذاشت و سپس از طریق فشارهای بین المللی از انجام این اقدام پشیمان شد را نمی پذیرم.